Özdoğanay İnşaat
Endüstriyel Beton Zeminler
Endüstriyel beton zemin uygulamaları; adından da anlaşıldığı üzere fabrika, atölye, depo, akaryakıt istasyonu, otopark, servis alanları, havaalanı pistleri gibi ağır yükler ve aşınmaya maruz endüstriyel zeminlerin projelendirilmesi ve yapımı ile ilgili aşamaları kapsar. Özellikle ülkemizde sanayicilerimizin endüstriyel beton zeminleri ile ilgili haklı yakınmaları, tamirat talepleri(çatlaklar, yüzeyde tozuma, yetersiz yüzey düzgünlüğü, vs.) ve tamir süresince işletmelerin atıl kalacak olmasından dolayı oluşacak maddi kayıplar, endüstriyel beton zemin uygulamasının önemini ve ciddiyetini göstermektedir.
Uygulama Aşamaları
ALT ZEMİN
Beton zeminler maruz kaldıkları yüklemeleri direkt olarak alt zemine iletmektedir. Bu nedenle alt zeminin özellikleri zemin betonunu birinci derecede etkilemektedir. Yapı tasarımında da zemin özellikleri en az bina konstrüksiyonu kadar önemli olmasına rağmen bu noktada ihmaller yapılmakta ve ihmaller tamiri zor, pahalı zararlar meydana getirmektedir. Farklı oturmalar genel olarak zemin betonunun çatlamasına ve hatta kırılmasına yol açmaktadır.
AYIRICI TABAKA ( POLİETİLEN TABAKA)
Beton tabakasıyla alt zemin arasındaki ilişkiyi kesmek için 100 mikron (0,1 mm) kalınlığında polietilen film (naylon) kırışıksız bir şekilde, beton atılacak alt zemin üzerine serilmelidir. Bu işlem aşağıdaki faydaları getirecektir:
1. Betonun, zamanla optimal mukavemetini kazanması için gerekli olan suyun alt tabaka tarafından emilerek kaybolmasını engeller.
2. Alt tabakadaki nem vs. gibi problemlerin beton tabakasına yansımasını engeller ki bu ileride epoksi yapılması düşünülen bir zemin için şarttır. Çünkü bu nem, yapılan epoksi tabakasının kalkmasına sebebiyet verir.
3. Alt zemin grobeton veya eski beton ise, bu zemindeki çatlaklar, ayırıcı tabaka yok ise, muhakkak taze beton tabakası tarafından alınacaktır.
4. İki tabaka arasındaki sürtünmeyi azaltır ve zemindeki sürtünmeden dolayı oluşacak çatlakları önler.
5. Ayırıcı tabaka kullanılır ise derz aralıkları daha fazla tutulabilir.
KENARLIKLAR
Kolon ve duvar kenarları gibi tüm eski beton kısımlarının taze betondan klimaflex ile ayırımı yapılması gerekmektedir. Beton bilindiği üzere ilk döküldüğü zaman meydana gelen hidratasyon ısısından dolayı genleşir. İşte bu genleşme esnasında diğer yüzeylere basınç uygular, bu uygulama basıncın absorbe olmasını sağlar.Betonların farklı çalışması neticesi meydana gelecek çatlakları engeller. Taze beton suyunun, eski beton tarafından emilerek kaybolmasını engeller.
Donatılar
Endüstriyel beton zemin uygulamalarında çelik donatı, beton zeminin mukavemeti açısında son derece önemli bir uygulamadır. Çelik donatı uygulaması iki şekilde yapılabilmektedir.
Çelik Hasır
Bütün pas payları ve sehpalar çelik hasırın sehim yapmayacağı şekilde yerleştirilmelidir. Eğer yeterli miktarda sehpa ve pas payı konulmaz ise çelik hasır beton içinde eğik olarak kalır ve zaman içersinde çatlamalara sebebiyet verir.
Şap ve beton tabakalarında çelik hasır, çatlakları ve deformasyonu engelleyemediği gibi, kurallara uygun yerleştirilmemiş bir hasır şap veya beton plakada zayıf noktalar meydana getirerek çatlaklara da sebebiyet verebilir. Alman DIN 18560 normlarında da genelde şap için hasıra ihtiyaç olmadığı ve çatlakları engelleyemediği de belirtilmiştir.
Çelik Tel Dramix
Zemin betonlarında her geçen gün demir donatının yerini almakta olan çelik elyaf donatı, betonun çekme mukavemetini demir donatıya nazaran daha çok artırdığından rötre çatlaklarının azalmasında etkili olduğu gibi, yapılan homojen bir karışım neticesinde demir donatıdaki olabilecek hatalı donatım mahsurlarını da ortadan kaldırarak çok boyutlu bir donatı işlevini görmektedir.
Yapılan statik hesap sonucunda 1m³ betona karıştırılacak dramix miktarı belirlenir. Dramix, beton içersine iyi bir şekilde karıştırılmalıdır. Karışım esnasında miksere atılan dramix yavaş yavaş ve mikserin dönüş hızına göre ayarlanmalıdır. Dramix, direkt olarak betona karıştığından dolayı çelik hasır gibi meydana gelebilecek olan aksilikler oluşmaz. Dramix, beton içerisinde tüm boyutlarda çalıştığı için betona ayrı bir esneklik kazandırır.
Polipropilen Elyaf (Cam Elyaf)
Eski yapılarda yapılan araştırmalar neticesinde, dış sıvalarda , şap ve beton plakalarda kullanılan harçlarda, asırlarca çatlamaya karşı hayvan kılları ve saman kullanıldığı tespit edilmiştir. Bu fikrin ışığı altında, bugünkü teknolojik imkanlar kullanılarak beton teknolojisine yeni bir ürün kazandırılmıştır.
• Beton kalitesini yükseltir
• Sekonder (yardımcı) donatı görevi yapar
• Rötre ve sünmeden meydana gelen çatlakları azaltır
• Taze betonun su tutması kapasitesini artırır
• Betonun su geçirimsizliğini artırır
• Basınç ve çekme mukavemetini artırır
• Elektrik akımını geçirmez ve manyetik değildir
• Stabil bir yapı ve sonsuz ömre sahiptir
• Kullanımı gayet basit olup her m³ betona 1 paket (600 gr) katılarak bir süre karıştırmak yeterlidir
Almanya’daki beton kalite kontrol enstitüsünün 719 /90 nolu kalite kontrol belgesine göre yapılan deneylerde polipropilenli ve polipropilensiz betonlarda elde edilen sonuçlar.
Güçlendirme Donatıları
Zemin betonları tasarlanırken kolon ve köşe noktalara ilave donatı konulması gerekir. Bu uygulamalar ile ilgili detaylı şekiller aşağıdadır.
BETON DÖKÜMÜ VE SIKIŞTIRILMASI
Hazır beton dökümü yapılırken şişe vibratörlerle iç vibrasyon yapılarak beton sıkıştırılır. Şişe vibratör dik olarak yavaşça betona sokulup, beklemeden aynı şekilde yavaşça ve dik olarak çıkarılmalıdır.
LAZER NİVO İLE BETONA KOT VERİLMESİ VE MASTARLANMASI
Şirketimiz, Türkiye’de eskiden beri uygulanmakta olan klasik anolu, satranç sistemi diye adlandırabileceğimiz beton döküm sistemi yerine, hali hazırda Avrupa’da kullanılan Lazer sistemiyle beton dökümünü ve mastarlanmasını uygulamaktadır.
YÜZEY SERTLEŞTİRİCİ UYGULAMASI
Koront agregalı yüzey sertleştirici toz 1 m2 yüzeye 4 – 6 kg oranında, beton yüzeyine eşit miktarda serpilerek yayılır.
YÜZEY DÜZELTME İŞLEMLERİ
Perdah makinalarıyla yüzey sertleştirici disklenerek yüzeye entegre edilir ve akabinde perdahlama işlemi yapılır. Yüzeyin çok parlak istenmemesine dikkat edilmelidir. Çünkü çok parlak bir yüzey elde edebilmek için perdahlama işleminin haddinden fazla yapılmaması gerekli olup, bu şekilde yüzeyin yanmasına sebebiyet verilmemelidir.
BAKIM (KÜR)
Betonun mukavemet kazanabilmesi için, taze betonun ilk priz alma safhası boyunca sıvı halde suya ihtiyacı vardır. Bu süreçte taze beton hızlı bir su kaybı sürecine girer. Eğer bu önlenemez ve bu süreçteki gerekli su buharlaşarak kaybolur ise beton yeterli mukavemetini kazanamaz.
Ayrıca bakımın mecburiyetini gerektiren ikinci bir faktör de buharlaşma ile suyun sıvı halden gaz haline dönüşümü reaksiyonu neticesi meydana gelen su kaybı soğumasıdır. Hidratasyon neticesinde beton içerisinde oluşan sıcaklık ile yüzeyde su kaybı neticesi oluşan soğukluk beton yüzeyinde kılcal çatlaklara sebebiyet verir.
Başlangıçta bu su kaybının 600 gr su/m² gibi yüksek miktara ulaşabildiği dikkate alındığında bunun engellenmesinin önemi ortaya çıkar.
BAKIM METODLARI
Klasik sulama metodu :
Zeminin sürekli su altında kalması gereklidir ki bu pratikte imkansızdır, aksi takdirde zemine verilen su buharlaşacak ve yukarıdaki zararlı işlemler, sulanan su buharlaştığında, tekrar başlayacaktır. Ayrıca zemindeki hidratasyon sıcaklığı dikkate alındığında verilen soğuk suyun şok etkisi de dikkate alınmalıdır. Şirketimiz böyle bir bakım yapılmasına karşıdır.
Zemine polietilen folyo çekilerek suyun kaybı engellenir. Bu metodta folyonun sürekli ve yeterli zaman boyunca zemine serili kalması gereklidir. Zemin üzerine epoksi kaplama gelecek ise tavsiye edilen bir metodtur.
Kimyasal kür :
Zemine reçine esaslı sıvı kür malzemesi sürülerek yüzeyde bir film tabakası oluşturulur ve betonun priz suyunun buharlaşarak kaybolması engellenir. Ayrıca tam tersi olarak beton yüzeyi sağnak yağmur etkisinden de korunmuş olur. Firmamızın tavsiye ettiği koruma şekli budur.
DERZLER
Derz, beton döşemelerin sürekliliği içinde planlanarak düzenlenmiş düşey bir aradır. Planlanmamış olanlarını çatlak olarak isimlendirebiliriz. Derzler, zemin betonlarını daha kolay imal etmek ve çatlaklara yol açabilecek gerilmeleri azaltmak amacı ile düzenlenir.
Derzler, aslında zemin betonlarında ortaya çıkan problemlerin büyük bir bölümünün kaynağıdır.
Köşeleri, araç tekerleklerinin etkisi ile kırılabilir. Geniş derzler ve küçük sert tekerlekler hasarı ağırlaştırır. Bu da fabrika içindeki forklift hızını azaltır, taşıma sırasında doğan hasarları arttırır.
Yüksek standartların istendiği zemin betonlarında, çatlak oluşumunu engellemek için, gerekli donatı (çelik tel, polipropilen elyaf) ilave edilir; anoların yerleştirilmesine, yük aktarma demirlerinin konumuna ve betonun tesviyesine özen gösterilir. Ağır hizmet gören zemin betonlarının derzlerinde, özel önlemler alınması gerekebilir. Köşeleri profil korumalı derzler bu amaçla düzenlenir.
DERZ TİPLERİ
Hareketli Derzler
Hareketli derzler, rutubet, kalıcı rötre ve sıcaklık değişimleri sonucu, döşemede oluşan hareketlere karşı minimum direnci sağlamak amacı ile düzenlenir. Beton ve donatının sürekliliği, bu derz ile kesilir. İzolasyon derzleri, döşemenin yapıdan bağımsız olarak serbest hareketine imkan sağlarlar.
Genleşme derzleri ise ortamda büyük ısı değişiklikleri varsa zeminde farklı oturma bekleniyorsa ve kalıcı rötreden dolayı oluşacak gerilmeleri en aza indirmek amacıyla düzenlenir.
Kesme Derzleri (Yalancı Derzler)
Bu derzler, plastik rötre ve sıcaklık farklılıklarından doğan çekme gerilmelerini azaltmak amacı ile düzenlenir. Hem taze beton içinde, hem de sertleşmiş betonda düzenlenebilir. Yalancı derzler, planlanmış çatlaklardır.
En çok uygulanan metod, betonun dökülmesinden sonra 1-3 gün içinde kesilmesidir. Kesme derinliği, döşeme kalınlığının 1/3-1/4’ü kadar yapılır. Zamanında kesme yapılmaması, yüzeyde rötre çatlaklarının oluşmasına neden olur. Beton döşeme kısımlarının birbirlerine yük aktarması, ancak agregaların teması ve altta bulunan tek sıra hasır ile gerçekleşir. Çelik tel donatılı zemin betonlarında ise, betonun kesilmesine rağmen, geri kalan kısımda bulunan çelik teller, yük aktarmaya devam eder.
Derzsiz Zemin Betonları
Geniş alanların dökümü kesme derz yapılmadan gerçekleştirilir ise “Derzsiz Zemin” betonları elde edilir. Daha çok soğuk hava depolarında, gıda depolarında ve dağıtım merkezlerinde uygulanan bu sistem daha düşük derz bakım masrafları gerektirir. Depo içinde forklift trafiğini hızlandırır ve taşınan malzemede hasarı en aza indirir. Bu tip zemin dizaynı seçilirken aşağıda belirtilen parametreler göz önünde bulundurulur:
• Yük durumuna bağlı olarak derzsiz zeminlerin geleneksel zemin betonlarına kıyasla ilk yatırım maliyetleri %10-20 daha yüksektir.
• Derzsiz zeminler en ucuz oldukları için değil en iyi zemin tipi oldukları için tercih edilirler.
• Derz bakım maliyetlerinin azalması ve depo içinde hızın-güvenliğin artması uzun sürede maliyet farkını karşılamaktadır.
DERZ DOLGUSU
Kesilen derzlerin ne zaman doldurulacağı önemli bir konu olup, beton halen rötreye devam ediyor ise, bu takriben 6 ay ila 12 ay arası bir zamandır, bu sürede doldurulan derzlerin belirli bir süre sonra tekrar doldurulması gerekebilecektir. Dolayısıyla derzlerin aceleye getirilmeden beklenildikten sonra ve beton zemin inşasından en az 45 gün sonra doldurulmalıdır.